AKIL GÖZ VE DİL

”Her âzâ ve hasselerin kıymeti birden bine çıkar. Meselâ akıl bir alettir. Eğer Cenâb-ı Hakka satmayıp belki nefis hesabına çalıştırsan, öyle meş’um ve müz’iç ve muacciz bir alet olur ki, geçmiş zamanın âlâm-ı hazinanesini ve gelecek zamanın ehvâl-i muhavvifanesini senin bu biçare başına yükletecek; yümünsüz ve muzır bir alet derekesine iner. İşte bunun içindir ki, fâsık adam, aklın iz’aç ve tacizinden kurtulmak için, galiben ya sarhoşluğa veya eğlenceye kaçar. Eğer Mâlik-i Hakikîsine satılsa ve Onun hesabına çalıştırsan, akıl öyle tılsımlı bir anahtar olur ki, şu kâinatta olan nihayetsiz rahmet hazinelerini ve hikmet definelerini açar. Ve bununla sahibini saadet-i ebediyeye müheyya eden bir mürşid-i Rabbânî derecesine çıkar.

Meselâ göz bir hassedir ki, ruh bu âlemi o pencere ile seyreder. Eğer Cenâb-ı Hakka satmayıp belki nefis hesabına çalıştırsan, geçici, devamsız bazı güzellikleri, manzaraları seyirle şehvet ve heves-i nefsaniyeye bir kavvad derekesinde bir hizmetkâr olur.

Eğer gözü, gözün Sâni-i Basîrine satsan ve Onun hesabına ve izni dairesinde çalıştırsan, o zaman şu göz, şu kitab-ı kebir-i kâinatın bir mütalâacısı ve şu âlemdeki mucizât-ı san’at-ı Rabbaniyenin bir seyircisi ve şu küre-i arz bahçesindeki rahmet çiçeklerinin mübarek bir arısı derecesine çıkar. Meselâ dildeki kuvve-i zâikayı Fâtır-ı Hakîmine satmazsan, belki nefis hesabına, mide namına çalıştırsan, o vakit midenin tavlasına ve fabrikasına bir kapıcı derekesine iner, sukut eder. Eğer Rezzâk-ı Kerîme satsan, o zaman dildeki kuvve-i zâika, rahmet-i İlâhiye hazinelerinin bir nâzır-ı mâhiri ve kudret-i Samedâniye matbahlarının bir müfettiş-i şâkiri rütbesine çıkar.

İşte, ey akıl, dikkat et! Meş’um bir alet nerede, kâinat anahtarı nerede? Ey göz, güzel bak! Adi bir kavvad nerede, kütüphane-i İlâhînin mütefennin bir nâzırı nerede? Ve ey dil, iyi tat! Bir tavla kapıcısı ve bir fabrika yasakçısı nerede, hazine-i hassa-i rahmet nâzırı nerede? Ve daha bunlar gibi başka aletleri ve âzâları kıyas etsen anlarsın ki, hakikaten mü’min Cennete lâyık ve kâfir Cehenneme muvafık bir mahiyet kesb eder. Ve onların herbiri öyle bir kıymet almalarının sebebi, mü’min imanıyla Hâlıkının emanetini Onun namına ve izni dairesinde istimal etmesidir. Ve kâfir hıyanet edip nefs-i emmâre hesabına çalıştırmasıdır.”(Sözler, Altıncı Söz)

Bediüzzaman Said Nursi Hazretleri, insanın akıl,göz ve dil gibi aza ve duygularını ele alıp, bunları Allah yolunda kullanıldığı zaman insana verdiği faydalar ile kullanılmadığı zaman ki, halini kıyaslayarak aklımıza sunuyor.

İnsan aklı, imanla bakarsa, Allah’ın sonsuz rahmetini görür, felsefe ile bakarsa hiçbir şey görmez. İmanlı akıl insanı tefekküre götürür, Rabbine ulaştırır. Yanlış yolda kullanırsa, aklın zorlamasından, ya sarhoşluğa ya da eğlenceye kaçar.

Göz, pencere misali ile anlatılıyor. Pencereyi kapat dışarısı görünmez. Ama insan uykuda gözü kapalıyken de rüyada herşeyi görüyor. Ruhun göze ihtiyacı bu alemde var. Bu alemi seyretmek için göz lazım. İmanlı göz, kainat kitabını inceleyen içindeki Allah’ın sanat eserlerini seyreden ve akla tefekkür de yardım eden bir alet olur. Yoksa.

Dil, insana tadlar aleminin kapısını açan bir anahtardır. Acaip bir anahtar, her kapıyı açıyor. İnsana, Allah’ı tefekkür etmesi için verilmiş. İmanla kullanıldığı zaman Allah’ın rahmet hazinelerini teftiş eden nazırı, yoksa tavla kapıcısı.